13.12.05

Γλωσσικά ζητήματα (αλήθεια σου λέω)

(μακαρόνι το σημείωμα, δεν φταίω απολύτως) Πρόκειται για μια ανακοίνωση που κατέφτασε στο email μου, τρέχα γύρευε πώς βρήκαν τη διεύθυνσή μου και έχει να κάνει με τη γλώσσα των Βλάχων. Προέρχεται από την Εταιρεία Αρωμανικού-Βλάχικου Πολιτισμού (στοιχεία επικοινωνίας στον πάτο του σημειώματος, εδώ είσαι ακόμα στην κορφή) που λέει: (...)Δεν είναι η βλάχικη γλώσσα η καλύτερη, η πιο πλούσια, η γλυκύτερη γλώσσα στον κόσμο. Είναι απλώς μια γλώσσα ακόμη ζωντανή, πράγματι περισσότερο προφορικής παράδοσης. Ως γλώσσα όμως αξίζει, όπως όλες οι γλώσσες, να συνεχίσει να μιλιέται, να υπάρχει. Και αυτό το δικαιούται εξίσου όσο τα ελληνικά και τα αγγλικά. Γιατί κάθε γλώσσα μεταφέρει έναν μοναδικό πολιτισμό. Είναι μοναδική και για μας που συνδεθήκαμε με αυτήν τη γλώσσα, είτε γιατί τη μιλάμε είτε γιατί την κατανοούμε, είτε ακόμη γιατί τη μιλούσαν οι πατεράδες και ο παππούδες μας. Σήμερα, που η γλωσσική και η πολιτισμική ενοποίηση είναι μια διαδικασία που δεν λαμβάνει χώρα σε επίπεδο κρατών αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, η χρήση διαφορετικών γλωσσών μπορεί να αποτελέσει μιαν απάντηση σε μια διαφορετικού τύπου προσέγγιση για το μέλλον της ανθρωπότητας. Η παραπάνω διαπίστωση δεν συνιστά και δεν πρέπει να συνιστά σε καμιά περίπτωση ένα αντιδραστικό επιχείρημα ενάντια σε μια διαδικασία εξέλιξης που λαμβάνει χώρα είτε αυτή μας αρέσει είτε όχι. (...) Για εμάς η διάσωση και διατήρηση των λιγότερο ομιλούμενων γλωσσών είναι μια διαφορετική πρόταση, όχι μόνο, πολιτισμού, αλλά και διαχείρισης του πλανήτη μας συνολικά. Συχνά ακούμε το επιχείρημα ότι οι μικρές γλώσσες είναι καταδικασμένες να πεθάνουν και η διατήρησή τους μόνο βάρος συνιστά, και για τους ομιλητές και για το κράτος. Ακόμα κι αν είναι έτσι, απαντάμε «αφήστε τις να πεθάνουν μόνες τους». Γιατί δυστυχώς στην Ελλάδα κυριαρχεί ακόμη η αντίληψη, σε όλη την κοινωνία, ότι οι άλλες γλώσσες μόνο κακά επιφέρουν, ότι είναι ζιζάνια που πρέπει να εξοντωθούν. Κυριαρχεί η απαξιωτική αντίληψη και η εχθρική στάση. Από τον κρατικό λειτουργό που θεωρεί ότι είναι προδότης όποιος παλεύει για την διατήρηση της γλώσσας, μέχρι την μητέρα που πιστεύει ότι το παιδί της αν μάθει την γλώσσα της γιαγιάς μπορεί να μη μάθει καλά ελληνικά (ενώ τον... ίδιο κίνδυνο δεν έχει το παιδί του γείτονα που πηγαίνει από 4 χρονών αγγλικά). Η ελληνική ιστορία και κοινωνία έχει φορτώσει τους ομιλητές αυτών των γλωσσών με ένα αίσθημα ενοχής, φόβου και απόκρυψης. Πόσοι άραγε είναι αυτοί που «αρνήθηκαν» ότι μιλάνε ή καταλαβαίνουν μια γλώσσα που μάλιστα μπορεί να μοιάζει με μια από αυτές τις «παρακατιανές βαλκανικές γλώσσες»; Πόσοι είναι αυτοί που ντράπηκαν όταν στην Αθήνα, έξω στον κόσμο, ο ηλικιωμένος πατέρας τους απευθύνθηκε στη γλώσσα του χωριού που θελαν να ξεριζώσουν από τη μνήμη τους; Ο κοινωνικός δαρβινισμός, η φυσική επιλογή, δεν έχουν θέση στα κοινωνικά φαινόμενα, και ένα από αυτά είναι η γλώσσα. Οι απόψεις του τύπου «ο πιο αδύνατος πεθαίνει» δεν έχουν θέση στις κοινωνίες, δεν έχουν θέση όταν αναφερόμαστε σε γλώσσες, σε πολιτισμούς. (...) Δεν ερχόμαστε να παρακαλέσουμε. Ερχόμαστε να καλέσουμε και να πληροφορήσουμε την πολιτεία και την κοινωνία. Δηλώνουμε τη βούλησή μας να προσπαθήσουμε για τη διάσωση και διατήρηση της βλάχικης γλώσσας και αξιώνουμε το να μην αντιμετωπίζεται αρνητικά η κάθε προσπάθεια μας. Γι’ αυτό ζητούμε από την Πολιτεία όπως η Σύσταση 1333/1997 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία αφορά την Αρωμουνική-Βλάχικη γλώσσα να γίνει νόμος του Ελληνικού Κράτους. Επί πλέον να καταρτιστεί σοβαρό πρόγραμμα, από την Ελληνική Πολιτεία, για την διάσωση και διατήρηση της Βλάχικης γλώσσας με την οικονομική ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Τα πράγματα είναι τόσο απλά όσο δείχνουν και αυτοί που επαγγελματικά... ανησυχούν είναι καιρός να αλλάξουν επάγγελμα. Η διεύθυνση της Εταιρείας είναι Βασ. Ηρακλείου 22 10682 Αθήνα, τηλ. 2108220564.

7 σχόλια:

Sraosha είπε...

Συγχαρητήρια για την αναδημοσίευση!

Qfwfq είπε...

Τα σημεία με τα αποσιωπητικά αφορούν κομμάτια που παρέλειψες? Θα σε πείραζε να μου στείλεις ολόκληρη την ανακοίνωση (θα βρεις το email μου στο profile του blogger)? Με ενδιαφέρει το θέμα.

NickTheCreek είπε...

@Sraosha, thx!
@qfwfq, ναι έκοψα κάποια τμήματα αλλά δεν νομίζω ότι αλλοιώνεται το νόημα, τσέκαρε το email σου.
@jim, ναι είναι μια εξήγηση...

Sraosha είπε...

Όσα λέει ο jim_hellas σίγουρα δεν είναι χωρίς βάση.

Όμως η μη προβολή και καλλιέργεια των μειονοτικών γλωσσών δεν είναι αυτόματη συνέπεια της οργάνωσης ενός κράτους ως εθνικού. Στον ύστερο 20ο αιώνα έγινε σιγά-σιγά αντιληπτό κατά τόπους πως οι μειονοτικές γλώσσες δε συνεπάγονται ανταρσία και απόσχιση. Έτσι καλλιεργείται η βρετονική στη Γαλλία (ώς και μάθημα επιλογής στα γυμνάσια της Βρετάνης, όπου όλα τα τοπωνύμια είναι δίγλωσσα κ.ο.κ.), η γερμανική στο Κάτω Τιρόλο (κι ας συνορεύει με τη γερμανόφωνη Αυστρία), τα αστουριανά, καταλανικά, γαλικιανά, βασκικά (κι ας είναι για πολλούς δεξιούληδες συνώνυμα της ΕΤΑ) στην Ισπανία.

Όσο για την καταδίωξη των μειονοτικών γλωσσών, όντως υπάρχουν λαμπρά παραδείγματα εθνικών κρατών τα οποία της επιδίδονται και στον 21ο αιώνα: η γείτων Τουρκία, η Αλβανία και -- πρωτοπόρα στη Δύση -- η Ελλάς Ηρώων Χώρα. Ακόμα και το Ισραήλ έχει αραβικά στα νομίσματα των σεκέλ του... Φαντάζεστε όμως δίγλωσσες πινακίδες στην είσοδο της Λιβαδιάς, της Φλώρινας, του Μετσόβου, της Ξάνθης;

Qfwfq είπε...

nickthecreek, ευχαριστώ για το email. Σημαντικό πρόβλημα για τη διάσωση της βλάχικης γλώσσας είναι ότι δεν έχει επίσημη γραφή. Τώρα βέβαια, αυτό μπορεί να μην είναι και πολύ ακριβές. Δε γνωρίζω ακριβώς τι συστηματικές προσπάθειες έχουν γίνει για τη γραπτή διάσωση της γλώσσας. Ξέρω όμως τι συμβαίνει και τι σημαίνει αυτό σε πρακτικό και καθημερινό επίπεδο. Μάταια ζητούσα για πολλά χρόνια από τους γονείς μου να γράψουν τα βλάχικα που μιλούσαν μεταξύ τους ώστε να μάθω και εγώ τη γλώσσα, καθώς μου έλεγαν ότι δεν ξέρουν πως ακριβώς να το κάνουν (και δεν είμαι σίγουρος πως θα μπορούσε η ιδιότυπη προφορά κάποιων λέξεων να αποδοθεί γραπτώς). Τώρα βέβαια που το ξανασκέφτομαι, ίσως ήθελαν απλώς να με κρατάνε στο σκοτάδι για να μπορούν ελεύθερα να αλλάζουν σε βλάχικα όποτε δεν ήθελαν να καταλαβαίνω τι λένε :-).

NickTheCreek είπε...

Sraosha και δεν έχουμε πιάσει ακόμη το βίαιο εξελληνισμό διαφόρων τοπωνυμίων, από το Κιουπκιόι που έγινε Πρώτη Σερρών ως τη Σουβάλα που έγινε Πολύδροσο. Αν και όσο περνά ο καιρός τόσο τείνω να ενστερνιστώ την άποψη ότι η "παραδοσιακή" εικόνα της Ελλάδας έχει διαμορφωθεί από ωμή κρατική παρέμβαση και μόνο. Ακουσα σε ένα ραδιόφωνο ότι το λευκό στα σπίτια των Κυκλάδων ορίστηκε με διάταγμα του Μεταξά που οδεύει προς κατάργηση. Αν η πληροφορία είναι λάθος παρακαλώ να διορθώσει κάποιος.

qfwfq, μπορεί οι γονείς όντως να ήθελαν να σε κρατήσουν στο σκοτάδι :), πάντως για τη γραφή να σημειώσω ότι σε εκδόσεις λαογραφικών συλλόγων συχνά πυκνά αποτυπώνεται η προφορά με τη χρήση των διφθόγγων και γενικότερα με μια όσο το δυνατόν εκτεταμένη χρήση του ελληνικού αλφαβήτου. Κάποτε σε μια τέτοια έκδοση (νομίζω για τον Παρνασσό) είχα συναντήσει το επιφώνημα "Οδιμ" και μια αρίθμηση που ο συγγραφέας περιέγραφε ως βλάχικη, ίσως να είναι ελλειπής η χρήση των ελληνικών αλλά μπορεί να βοηθήσει στη συγκεκριμένη περίπτωση, ειδικός δεν είμαι...

valentin είπε...

Το έθνος-κράτος τείνει όντως γενικά στη μογλωσσία.

Στην Ελλάδα όμως τα πράγματα είναι χειρότερα από άλλες ευρωπαικές χώρες. Ας θυμηθούμε μόνο τις δίκες εναντίον του Σωτήρη Μπλέτσα γιατί μοίραζε φυλλάδιο από την Ευρωπαική Ένωση που ανέφερε ότι στην Ελλάδα μιλιούνται βλάχικα. Αλλά και τις δικές εναντίον του Ουράνιου Τόξου για ανάρτηση δίγλωσσης πινακίδας ελληνικά και σλαβομακεδόνικα στη Φλώρινα/Λερίν.

Μετά την απογραφή του 1951 σταμάτησε να καταγράφεται τι γλώσσα μιλάνε οι πολίτες.

Ακόμα επισήμως, πέρα από τα τουρκικά, καμία άλλη γλώσσα δε μιλιέται στη χώρα.

Αυτή η στάση έχει να κάνει κυρίως με το ρόλο που έπαιξε η γλώσσα στη χάραξη των συνόρων στην περιοχή.

Για περισσότερες πληροφορίες καλή αρχή είναι ο Ιός της Ελευθεροτυπίας www.iospress.gr